Aranzadi Zientzia Elkarteko Astronomia Sailak Astronomia Jardunaldien XXXIII. edizioa ospatuko du urriaren 7tik 9ra, erakundeak Zorroagan duen egoitzan. Ekitaldiak Donostia International Physics Center (DIPC) eta Iruñeko Planetarioaren laguntza izango du, eta teleskopio aurreratuei, galaxiei eta eguzki eklipseei buruzko hitzaldiak eskainiko dira.
Inaugurazio hitzaldia Miguel Roth astronomo argentinarrak eskainiko du, Magallanes Teleskopio Erraldoia (GTM) proiektuan aitzindari izateagatik ezaguna. Txileko Atacama basamortuan eraikitzen ari diren teleskopio hau, etorkizunean izango den teleskopiorik aurreratuenetako bat izango dela aurreikusten da. “Magallanes Teleskopio Erraldoia eta mugen arteko zientzia egiteko erronkak” izeneko hitzaldian, Rothek 2014 eta 2023 artean proiektuaren zuzendari gisa izandako esperientzia partekatuko du. Tamaina horretako teleskopio bat eraikitzeak dakartzan erronka tekniko eta logistikoak azalduko ditu, baita hurrengo hamarkadan martxan jartzean argitzea espero diren arazo astronomikoak ere.
Materia iluna eta eklipseak
Jardunaldien bigarren egunean, urriaren 8an, DIPCko Yetli Rosas Guevara doktoratu ondoko ikertzailearen txanda izango da. “Galaxietatik ikusten ez duguna” izenburua duen aurkezpenean, materia ilunaren gaia jorratuko du, behaketa astronomikoen bidez existentzia inferitu den unibertsoaren osagai misteriotsua. Rosas Guevarak azalduko du nola teleskopio espazialek, hala nola Hubblek eta James Webbek, funtsezko informazioa eman duten fenomeno horren ulermenean aurrera egiteko. Ikertzaile mexikarra galaxien formazioan eta bilakaeran espezializatuta dago, Durhameko Unibertsitatean doktoratu zen eta simulazio aurreratuen bidez zulo beltz supermasiboen eta galaxia barratuen ikerketan nabarmendu da.
Jardunaldiei amaiera emateko, Iruñeko Planetarioko Iñaki Ordoñez Etxeberria astrofisikariak “Eguzki-eklipseak: itzalaren bilaketa” izenburuko hitzaldia eskainiko du urriaren 9an. Hitzaldian zehar, Ordoñezek eguzki-eklipse totalak gertatzeko beharrezkoak diren baldintza astronomikoak azalduko ditu, eta Sarosen zikloaren garrantzia zehaztuko du, fenomeno horien errepikapen-patroi bat. Era berean, Einsteinen erlatibitatearen teoria berrestea ahalbidetu zuen 1919ko eklipse historikoak aztertuko dira, eta Iberiar Penintsulatik behatu ahal izango diren hurrengo eklipseei buruzko informazioa ere emango da: 2026ko eta 2027ko abuztuan, eta 2028ko urtarrilean izango den eklipse anularra.
Jardunaldiak Aranzadi Zientzia Elkartearen Zorroagako egoitzan egingo dira, eta interesa duten guztiek sarrera librea eta doakoa izango dute. Hitzaldiak 19:00etan hasiko dira.
